Kadın Şairler

Ayten Çınar (Ozan Gülçınar)
Gözyaşımdan Kızılırmak Beslenir, Ankara 2008

Sanat dalları içerisinde milletimizin şiire olan ilgisi, diğer dallara
nazaran daha fazladır. Tespit edilebilen binlerce şairin haricinde,
bilinmeyen bir o kadar, hatta ondan da fazla şairin var olduğunu
tahmin etmekteyiz. Buna kadın şairleri de katacak olursak, sayı daha
da artacaktır.
Halk şiiri alanında eser veren kadınların çoğunluğunu ağıtçı
kadınlar oluşturur. Fakat bunların ortaya koydukları şiirler, âşık
edebiyatı içerisinde zikredilen şekillerden / türlerden olmayıp, farklı
kafiye düzenlerinde ve müstakil dörtlüklerden meydana gelen
örneklerdir. Ancak bunlardan bazılarının da âşık tarzı şiirler
söylediklerini belirtmek durumundayız. Sivas yöresi kadın halk
şairleri içerisinde çevresinde kendisine ağıtçı olarak şöhret sağlamış
olan ve sadece ağıt söyleyen ve daha çok Şarkışla yöresinde
yoğunlaşan Ayşe Öksüz, Kiraz, Elif, Kamer ve Iraz gibi halk
sanatçıları bunlardan bazılarıdır.
İlk örneğini XVII. yüzyılda bulabildiğimiz Sivas’taki kadın âşık
sayısı, bugünkü tespitlerimize göre 73’tür. Şurasını belirtmemiz
gerekir ki, yöredeki âşık sayısı salt bu rakamla sınırlı değildir.
Mezralar dışında 1285 köyü olan ve Türkiye’nin en fazla köyüne
sahip il olan Sivas’ın bütün kaza, bucak ve köyleri tarandığında bu
sayının daha da artacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Kaldı ki, tespit
ettiğimiz bu sayı dahi, bir il için oldukça önemli bir miktardır.
Tespit edebildiğimiz kadın halk şairlerin başlıcası şunlardır:
Adeviye Özertürk, Arife Doğan, Ayşe (Berk), Ayşe (Gülmez), Ayşe
(Kaya), Azime, Bergüzar, Birderman, Cemile, Cennet Başpınar, Ceyhanî,
Derdimend, Elifçe, Elif Edna, Emine, Emine Özler, Esme Şahin, Fadikli,
Fadime, Fadime (Doğan), Fadime (Yılmaz), Fatma (Akkaya), Fatma
(Gözcü), Fatma (Hasgül), Ganime, Garibe, Gülçınar, Güleser, Gülfidan,
Gülhanım, Gülhan, Gülümhan, Günayar Erdoğan, Hatice (Elik), Hatice
Mihrap, Hatice (Otugüzel), Hatunî, Hayır Şair, Hayriye (Altunoğlu),
İrebik, Kaya (Yalçıner), Keziban (Sabuncu), Kul Himmet Üstadım (Hacik
Kız), Leyla Şimşek, Medine Ata, Medine Kayapınar, Meliha Şen, Meryem
Kavaklı, Mevlüde Günbulut, Neslihan Bacı, Özlemî, Prenses, Rabia Zorlu,

Rahime Aslan, Sakinî, Saliha İmirhan, Semiha, Senem, Sevdanur, Sultan
(Aytekin), Şah Turna, Şahinî, Tamey, Yeter Yıldırım, Yurdagül Erdoğan,
Zekiye, Zeynep Dikilitaş, Zeynep Yılmaz, Zübeyde Gökbulut, Zülbiye
Sığırcı.
Sivaslı kadın âşıklar, genellikle lirik ve inanca bağlı şiirler
vücuda getirmişlerdir. Âşığın, Alevî-Bektaşî yahut Nakşî itikada
sahip olması dolayısıyla bu tarzda şiirler söylemesi gayet tabiidir.
Bunun yanında hemen hemen tamamının anne olmaları, evlat, eş ve
babadan ayrı kalmanın acısı, onların bu ruh halleri ile şiir
yazmalarına yol açmıştır. Şiirlerinde dua ve nasihate daha sık yer
vermekle beraber, ülke meselelerine ve olaylara karşı kayıtsız
kalmamışlar, tıpkı erkek âşıklar gibi bu konudaki düşüncelerini
şiirlerinde ifade etmişlerdir.
Sivaslı kadın âşıkların şiirlerini gözden geçirdiğimizde, onların
daha ziyade on bir heceli şiirler vücuda getirdiklerini görmekteyiz.
Tıpkı diğer âşıkların şiirlerinde gördüğümüz gibi, bunlar da
şiirlerini, hem tek ayak hem de döner ayak ile söylemişlerdir.
Elimizdeki örneklere bakarak, bunda başarı sağladıklarını da
söyleyebiliriz. Şiirler koşma tarzında kafiyelenmiştir ve dörtlük
sayıları üç-dokuz arasında değişmektedir.
Yukarıda sıraladığım kadın âşıklar içinde Güçınar ayrı bir öneme
haizdir. Sesi, sazı, diksiyonu ve bunların da ötesinde şiir tekniği
güçlü olması bakımından âşık edebiyatı içinde adından çok söz
edileceği ümidini taşıdığımız bir âşıktır.
1960 yılında Şarkışla’nın Çanakçı köyünde doğmuştur. Asıl adı
Ayten Çınar’dır. Musa ve Nuriye’nin kızıdır. 12 çocuklu bir ailenin
kızıdır. Sülâlesine Akoğlangil denilir. Babasının YSE (Yol Su
Elektrik)’deki işi dolayısıyla ilkokulu ve Ortaokulu Niğde’de
okumuştur. Orta 2. sınıftan ayrılmıştır. Henüz on üç yaşındayken
köylüsü Seyit Ahmet Gencer’le evlendirilmiştir. Yedi yıl Seyit
Ahmet’le evli kalan Ayten’in bu evlilikten iki çocuğu (Fahrettin,
Gökhan) olmuştur. Geçimsizlik sebebiyle yedi yıl sonra eşinden
ayrılmak mecburiyetinde kalmıştır. 1981 yılında bir fabrikada işe
giren Ayten çeşitli işlerde çalıştıktan sonra 2004’te SSK’dan emekli
olmuştur. 1984’ten beri Ankara’da yaşamaktadır.
Şiir yazmaya 15-16 yaşlarında başlamıştır. Bunda şair olan
babasının etkisi çok olmuştur. Şiirlerini sazı eşliğinde söylemektedir.
Sazı 25 yaşında iken kendi kendine öğrenmiştir. İrticali de olan
Gülçınar’ın Zaman Kara Gözlerinde Güvercin Olsun (Ankara, 2002) adlı
bir şiiri kitabı vardır. Karacaoğlan, Âşık Veysel ve Sefil Selimî
beğendiği âşıklar arasındadır. Şiirleri çeşitli dergi ve gazetelerde
yayımlanmıştır. Şiirlerinde genellikle duygu ön plandadır. Şiir

tekniği güçlüdür. Bir kaseti bulunmaktadır. 400’den fazla şiiri vardır.
Şiirlerinde aşk, insan sevgisi ve toplumsal konular ağırlıktadır.
Ankara’da çeşitli âşık derneklerine üye olan Gülçınar, muhtelif
mahalli televizyonlarda programlara katılmıştır. 2-4 Kasımda
Sivas’ta yapılan III. Geleneksel Sivas Âşıklar Bayramında“Hikâyeli
Türkü” dalında birinci olmuştur.
Gülçınar’ın bu kitapta yer alan şiirleri pek çok araştırmacıya
kaynak olacak ve pek çok şaire de ilham verecek derecede güçlü
eserlerdir. Kendisini gönülden kutluyorum, ömrü var olsun.

Konu'yu Kim Dillendirmiş

Dr. Doğan KAYA